Pi SayIsInIn İrrasyonellİğİ ve
Üstellİğİ

Pi Sayısının
İrrasyonelliği:
Nasıl bir pi sayısı? Örneğin : m ve n birer tam sayı olmak üzere, pi nin değeri
m/n şeklinde yazılabilir mi? yani p nin değeri rasyonel bir sayı mıdır?
Başlangıçta, matematikçiler bu yönde ümitliydiler. pi nin bu kadar çok
ondalık kısmının hesaplanmasının nedenlerinden biri de, buydu herhalde.
Matematikçiler bekliyorlardı ki, bir yerden sonra, basamaklar önceki değerlerini
tekrar etsin, yani devirli bir ondalık sayı halinde yazılabilsin. Ama bu olmadı,
Sonunda, 1761 yılında, İsviçre'li matematikçi Lambert, pi nin irrasyonel
olduğunu, yani dairenin çevresi ile çapının bir ortak ölçüsü olmadığını
ispatladı.
Pi Sayısının Üstelliği:
pi sayısına ait değerin, gittikçe daha fazla basamağını hesaplama tutkusunun
yanı sıra, matematikçilerin rüyalarına giren başka bir pi problemi de, daireyi
kare yapma problemiydi. Bu uğraşıya, kendilerini kaptıranların önderi
Anaksagoras'tır (M.Ö. 500-428) Bir ara Atina'da, zındıklıkla suçlanıp hapse
atılan Anaksagoras, burada can sıkıntısından, daireyi kare yapmanın yollarını
aramaya başlar. Kendisinin çözdüğünü sandığı, bazı yaklaşık sonuçlar elde eder.
Daha sonra, Kilyos'lu Hippokrates (M.Ö. 5. yüzyıllın ikinci yarısı) , aşağıdaki
şekilde taranmış ACBA alanının, AOB üçgenin alanına eşit olduğunu gösterir Buna
benzer başka örnekler gösterir ki, belli eğrilerle sınırlanmış, bazı bölgelerin
alanlarına eşit alanda kareler çizilebilir.
18. yüzyılın sonlarından başlayarak, dairenin kare yapılmasının imkansız
olduğu fikri, matematikçilere hakim oldu. Bu kuşku o kadar büyük ki, 1775 te,
Paris Bilimler Akademisi, devr-i daim makinesi projeleri, açıyı pergel ve cetvel
kullanarak üç eşit parçaya bölme yöntemlerinin yanı sıra daireyi kare yapma
yöntemlerini de, artık inceleme kararı aldı.
1775 te Euler, 1794 te Legendra, pi nin belki de, cebirsel bir sayı
olmadığına, üstel bir sayı olması gerektiğine ilişkin inançlarını belirtirler.
Fakat pi nin üstel olduğunun kanıtlanması için, 100 yıl beklendi. Sonunda, 1882
yılında, Alman matematikçi Lindermann, pi nin üstel olduğunu ispatladı.

Giriş | Atatürk | Matematik | Fotoğraf Galerisi | Hakkımda | Ziyaretçi Defteri | Linkler
Bu sitenin son güncelleştirilme tarihi
14/08/02
Desinged by SunShine
Görüş
ve istekleriniz için e-mail adresim:
zekiakan@yahoo.com